Dasar Ratthaniyom: Pemberontakan Masyarakat Islam di Selatan Thailand

Dasar Rattaniyom: Pemberontakan Masyarakat Islam di Selatan Thailand

Pengenalan

            Kerajaan Patani terletak dilaluan perdagangan yang sangat strategik iaitu menghubungkan laluan perdagangan timur dan barat. D`Eredia yang merupakan pedagang Portugis telah menganggarkan Islam bertapak di Patani terlebih dahulu berbanding Melaka. Manakala analisis S.Q. Fatimi pula menyatakan bahawa Islam telah datang ke Patani melalui laluan timur (China dan Champa) dan juga barat (Samudera-Pasai). Pemerintah kerajaan Melayu Patani ketika itu iaitu Pya Tu telah memeluk agama Islam melalui seorang ulamak dari Pasai yang bernama Syeikh Syah Zillullah Fil Alam dan kemudiannya menukar gelarannya menjadi Sultan Ismail Syah Zillulah Fil Alam. Penaklukan kerajaan Patani oleh kerajaan Siam pada tahun 1785 tidak di iktiraf di peringkat antarabangsa sehingga tementerainya perjanjian Anglo Siamese Treaty pada tahun 1909 yang mana telah dipersetujui bahawa Patani akan dimasukkan sebagai wilayah Thailand, manakala Terengganu, Kedah, Kelantan, Perlis dan seluruh negeri Malaya diselatan akan diserahkan kepada British. Selepas perjanjian tersebut ditandatangani kerajaan Thai telah melaksanakan beberapa dasar yang dilihat telah mengancam hak-hak masyarakat Melayu Patani iaitu seperti dasar pengasimilasian. Oleh yang demikian, gerakan pemisah telah wujud bagi memberi tindak balas terhadap dasar yang diperkenalkan. Dasar pengasimilasian atau lebih dikenali dengan nama Thai Rathaniyum adalah bermaksud hanya ciri-ciri kebudayaan Thai sahaja yang diizinkan berkembang di Thailand. Golongan minoriti lain harus tunduk kepada norma-norma Thai. Dasar ini telah diperkenalkan oleh Phibul Songram pada tahun 1939.

Perubahan Sistem Pemerintahan Thailand

            Pada tahun 1932, kerajaan Thai yang dipimpin oleh Raja Prajadhipok berada di ambang merbahaya sehingga baginda terpaksa melakukan beberapa perubahan dalam sistem pentadbiran. Namun perubahan tersebut tidak dapat menambat kegusaran hati rakyat jelata sehingga satu gerakan telah diatur bagi menjatuhkan pemerintahan monarki. 24 Jun 1932 berlaku satu pemberontakan yang bergelar ‘Kumpulan Rakyat’ dianggotai oleh pegawai-pegawai tentera. Tujuan pemberontakan ini adalah untuk mengubah tampok pemerintahan yang sedia ada. Kumpulan ini diketuai oleh Phraya Pahon, Nai Pridi Panomyang, Luang Phibun Songgram serta beberapa lagi anggota termasuk wakil-wakil orang Islam seperti Haji Abdul Wahab dan Haji Shamsudin Mustafa. Konsep raja berpelembagaan dan demokrasi berparlimen disambut baik oleh masyarakat Melayu di selatan kerana mereka mengharapkan dengan suasana politik yang baru ini nasib masyarakat Islam di selatan lebih terbela. Walau bagaimanapun perlembagaan baru ini tidak seperti yang diharapkan oleh masyarakat di selatan kerana tidak ada satu bentuk perubahan yang membantu masyarakat Muslim Patani dirasakan dan ianya telah menjadikan Siam semakin menjurus kearah nasionalis.

Phibun Songram

            Pada 1939, Phibun Songram secara meluas telah memperkenalkan fahaman kebangsaan bahawa warganegara Thailand perlu mempunyai ciri-ciri Thai. Pihbun Songram yang merupakan Perdana Menteri Thai pada tahun 1938 bercita-cita untuk ‘mengthaikan’ orang Thailand telah menyebabkan masyarakat Islam di Selatan bangkit menentang. Pihbun Songram merupakan seorang tentera yang berjiwa nasionalis percaya bahawa pembangunan nasional memerlukan kerajaan kuat, berdisplin dan disokong oleh golongan tentera. Frank Goly berpendapat bahawa Phibun telah memperkenalkan corak pentadbiran bersifat Fascist seperti apa yang diamalkan di Itali dan Jepun.Rattaniyom yang dianggap sebagai ideologi politik negara telah diperkenalkan. Rattaniyom ialah kebudayaan negara yang dibuatkan oleh Kabinet Menteri dan digunakan sebagai polisi arahan dari Jabatan Perdana Menteri yang bertujuan menjadikan kebudayaan itu sebagai budaya tetap negara yang dapat dihayati oleh seluruh rakyat dalam negara tanpa mengira bangsa dan agama. Rattaniyom yang mengandungi sebanyak 12 perkara dan kandungan tersebut ialah penggunaan nama negara, rakyat dan bangsa, bahaya yang akan menjejaskan bangsa, panggilan nama orang Thai, penghormatan bendera kebangsaan, lagu kebangsaan dan lagu pujian raja, dorongan supaya orang Thai menggunakan barang-barang asas buatan dalam negara Thai, gaya dan isi nyanyian lagu kebangsaan, mengajak supaya orang Thai bekerjasama membangunkan bangsa, nyanyian lagu pujian raja, bahasa dan pelajaran Thai serta tanggungjawab warga negara yang baik, pakaian warganegara Thai, kerja harian orang Thai, dan pertolongan dalam memberi perlindungan terhadap kanak-kanak, orang tua dan orang lemah.

            Daripada 12 perkara Rattaniyom hanya 3 perkara yang menyentuh isu sensetif masyarakat Islam secara langsung. Rattaniyom perkara 3; panggilan nama orang Thai. Rattaniyom perkara 9; bahasa dan pelajaran Thai serta tanggungjawab warganegara yang baik dan perkara 10; pakaian warganegara Thai. Rattaniyom perkara 3 telah menetapkan panggilan Khon Thai (orang Thai) kepada semua warganegaranya yang sekaligus panggilan itu meneggelamkan panggilan atau sebutan nama mengikut ras keturunan selain daripada Thailand. Rattaniyom ini secara langsung telah memaksa bangsa lain yang selain daripada Thai menjadi bangsa Thai dan ini amat tidak disenangi oleh penduduk di Selatan Thai kerana meraka adalah berbangsa Melayu. Di bawah gerakan ini orang Melayu tidak lagi dibenar mengenakan pakaian tradisional mereka, tidak boleh memakai nama-nama Melayu Arab sebagaimana lazim serta tidak boleh menggunakan bahasa dan tulisan jawi. Sebaliknya mereka dipaksa memakai pakaian cara barat seperti berseluar, berbaju lengan pendek dan gaun. Urusan peribadi dan kekeluargaan Islam seperti perkahwinan dan warisan yang selama ini dikecualikan dalam sistem Thesaphiban ditarik balik. Masyarakat Melayu Patani merasakan identiti mereka tergugat kerana kerajaan Phibun dilihat cuba untuk menghapuskan bahasa, agama dan sosio-budaya masyarakat Melayu menerusi dasar asimilasi paksaan ini.

            Pada tahun 1944 Phibun Songram telah mencampuri urusan perundangan Islam dengan membatalkan undang-undang Islam berkaitan dengan nikah cerai dan harta pusaka serta memansuhkan jawatan Qadi Islam dalam wilayah Patani, Yala, Narathiwat dan Setul. Selain itu perubahan baru dalam perbicaraan yang berkenaan dengan urusan Islam yang juga harus melalui undang-undang sivil kerajaan Thai dan diputuskan oleh mahkamah Siam turut disentuh. Oleh yang demikian, Haji Sulong telah memberi tindakbalas dengan menubuhkan al-Hai`ah al Tanfiziaal li -ahkam al-Shar`iyyahh (Lembaga Pelaksana Hukum Shari`ah) bagi mengembeling tenaga pemimpin-pemimpin agama di Patani dalam usaha menyekat ancaman kerajaan Thai dalam usaha mengsiamkan orang Melayu serta mempertahankan kesucian agama Islam daripada dicabuli oleh Dasar Rathaniyum. Maka pada tahun yang sama suatu rayuan telah dihantar oleh Tengku Abdul Jalal bin Tengku Abdul Muttalib yang merupakan wakil pemimpin Melayu kepada kerajaan Phibul Songram berkenaan pencabulan penguasaan undang-undang kebudayaan Siam-Thai terhadap kebudayaan masyarakat Melayu Selatan Thai dan agama Islam yang dijalankan oleh Gabenor Patani. Walau bagaimanapun surat rayuan tersebut telah dibalas dengan kenyataan bahawa Phibul Songram menyokong tindakan yang dilakukan oleh Gabenor Patani.

          Selepas Jepun mengaku kalah dalam Perang Dunia Kedua, Phibul Songram telah ditangkap atas kesalahan bersubahat dengan Jepun dan telah dipenjarakan selama enam bulan. Penurunan Phibul Songram dari tampok pemerintahan mendorong Tengku Abdul Jalal menulis surat kepada Khuang Aphaiwong yang menggantikan Phibul mengenai pindaan beberapa dasar yang dirasakan perlu bagi mengelakkan apa-apa rusuhan yang akan melibatkan penduduk dalam empat wilayah Selatan Thai. Khuang telah bertindak balas dengan menghentikan undang-undang kebudayaan tersebut. Mei 1945, Pridi Phanomyang telah mengisytiharkan Akta Islam yang bertujuan memecahkan kebuntuan diantara kerajaan Siam dan juga masyarakat Melayu. Akta baru yang ditubuhkan telah menjadi perantara diantara komuniti Muslim dan juga kerajaan. Salah satu daripadanya ialah peranan Chularajamontri. Chularajamontri berperanan dalam menasihati raja dan pemerintah kerajaan Siam berkaitan dengan hal ehwal masyarakat Muslim. Pridi Panomyang dilihat sangat bertoleransi dengan masyarakat Islam di Thailand kerana beliau menjalinkan hubungan yang rapat dengan Chularajamontri iaitu Haji Samsudin. Apabila suruhanjaya yang dikenali sebagai ‘Suruhanjaya Siasatan Bangkok’ yang diketuai oleh Cham Promyong atau Haji Samsuddin telah tiba di Tabal bagi menyiasat situasi serta keadaan orang-orang Melayu, Haji Sulong dan beberapa lagi pemimpin Melayu telah mengemukakan tujuh tuntutan. Kandungan tujuh tuntutan teersebut adalah seperti berikut:

1. Pelantikan seorang individu Islam sebagai wakil kerajaan siam yang berkuasa penuh untuk mentadbir keempat-empat wilayah iaitu Patani, Yala, Naratiwat dan satul dan mempunyai kuasa memecat, menggantung atau menggantikan pegawai-pegawai kerajaan. Indivisu ini hendaklah dilahirkan disalah satu daripada keempat-empat buah wilayah tersebut dan pelantikannya hendaklah dengan persetujuan para penduduk di wilayh-wilayah tersebut.
2. Lapan puluh peratus daripada pegawai kerajaan yang akan berkhidmat di wilayah-wilayah tersebut mestilah beragama Islam.
3. Bahasa Melayu dan Bahasa Siam hendaklah dijadikan sebagai bahasa rasmi.
4. Bahasa Melayu hendaklah dijadikan sebagai bahasa pengantar di sekolah-sekolah rendah.
5. Undang-Undang Islam hendaklah diiktiraf dan dikuatkuasakan di Mahkamah Syariah.
6. Kesemua hasil dan pendapatan yang diperolehi daripada keempat-empat wilayah itu hendaklah digunakan di wilayah yang berkenaan.
7. Pembentukan sebuah badan yang mempunyai kuasa penuh untuk menguruskan semua hal ehwal orang Islam yang berada di bawah tanggungjawab Ketua Negeri.

Pemberontakan Selatan Thai

            Memorendum yang dihantar oleh Haji Sulong dan beberapa wakil pemimpin Melayu bukanlah bertujuan untuk membentuk negara sendiri tetapi lebih kepada hak autonomi kepada masyarakat Melayu di Thailand. Walau bagaimanapun setelah tuntutan tersebut disampaikan, kerajaan Thai telah berpendapat bahawa tuntutan tersebut amatlah tidak selari dengan dasar yang dijalankan dalam kerajaan dan kerajaan telah menghantar sepasukan tentera ke kawasan Selatan Thai pada 7 November 1947. Pada pertengahan November 1947, Tengku Mahmud Mahyideen telah pergi ke Jawa untuk mendapatkan sebarang kemungkinan sokongan daripada Indonesia, namun gagal. Beliau telah kembali ke Tanah Melayu pada bulan Disember. Setibanya beliau kembali ke Kelatan, beliau telah mengadakan perjumpaan dengan Tengku Abdul Jalal dan Haji Sulong diSemut Api. Perjumpaan secara rahsia itu turut disertai oleh Khuang Aphaiwong. Walau bagaimanapun Haji Sulong telah menolak untuk menyertai perundingan tersebut sehingga tujuh tuntutan diterima oleh pihak kerajaan. Selepas tersebarnya berita bahawa akan berlaku pemberontakan di wilayah yang dikuasai oleh Haji Sulong dan Pridi, pada 16 Januari 1948 atas perintah Kaluwong atau Gabenor Patani, Phya Ratna Pakdi, Haji Sulong telah ditangkap dengan dakwaan melakukan pemberontakan terhadap negara. Selang dua hari, empat orang yang turut serta dalam pertemuan tersebut turut ditangkap. Mereka ialah Wan Uthman Ahmad, Haji WanHusain Wan Din, Ahmad Haji Sulung dan Che Ishak Abbas. Rentetan daripada penahanan Haji Sulong satu rusuhan dan protes telah meletus di Selatan Thai. Rundingan telah diadakan antara Tengku Mahmud Mahyuddin dengan kerajaan Pusat di Bangkok bagi menyelesaikan secara aman ketegangan yang berlaku d Selatan Thai. Namun begitu, kerajaan Thailand tidak bersetuju dengan tiga syarat utama yang dikemukakan oleh wakil wilayah Selatan Thai iaitu hendaklah dilepaskan Haji Sulong dari tahanan dan dibenarkan mengambil bahagian dalam rundingan, hendaklah di panggil kembali sekalian ketua-ketua Melayu yang telah berhijrah dari Selatan Siam dan kerajaan Siam perlu memberitahu kepada wakil-wakil kuasa besar di Bangkok tentang adanya rundingan itu.

            Kemuncak kesabaran orang Melayu telah mengakibatkan satu pertubuhan baru diwujudkan iaitu Gabungan Melayu Patani Raya (GEMPAR) yang ditubuhkan di Kelantan pada 1948.[Tujuan utama penubuhan ini ialah untuk menyatukan masyarakat Melayu Islam yang berada di Selatan Thai dan di Tanah Melayu, membentuk hubungan erat dikalangan masyarakat Melayu yang berada diluar negeri dengan yang berada di dalam negeri serta meningkatkan kehidupan yang bermutu, dan mewujudkan kerjasama dan tolong menolong antara satu sama lain. Walau bagaimanapun, objektif sebenar GEMPAR seperti yang dinyatakan dalam arahan rahsia yang diberikan kepada ahlinya adalah untuk penyatuan empat wilayah Selatan Siam ke dalam satu negeri dibawah Persekutuan Tanah Melayu dan penamatan pemerintahan Siam melalui propaganda dan pembentukan jawatankuasa rahsia revolusi. Daripada pembentukan tersebut GEMPAR telah menyebarkan keadaan penderitaan masyarakat Melayu di Selatan Thai sama ada didalam atau diluar Malaya. Pada Mac 16, 1948, GEMPAR telah mengeluarkan isu di risalah yang bertajuk “Beberapa Fakta Tentang Masyarakat Melayu diSelatan Siam”. Risalah ini telah diedarkan pada pihak media dan juga telah dihantar melalui telegram kepada Pertubuhan Bangsa-bangsa Bersatu (PBB). GEMPAR juga telah melibatkan wartawan British dalam menyebarkan kesengsaraan masyarakat Melayu Selatan Thai iaitu Miss Barbara. Miss Barbara Wittingham-Jones telah melawat Patani selepas Perang Dunia tamat dan beliau telah menulis tentang keadaan sebenar yang berlaku di Patani dalam akhbar Straits Times, di Singapura pada keluaran 1 Disember. Penulisan beliau telah membuka mata pihak antarabangsa tentang apa yang sedang di alami oleh masyarakat Islam Patani.

            Ketegangan yang berlaku telah menyebabkan kerajaan Thailand mengambil tindakan dengan mengakui berlakunya pergolakan semasa diSelatan Thai ketika perdebatan dasar dalaman di parlimen. Perdebatan tentang masalah yang dihadapi oleh masyarakat Melayu Selatan Thai telah dibangkitkan oleh Haji Abdul Wahab iaitu senator Muslim dan pengerusi Majlis Pusat Islam. Beliau telah menyalahkan pihak pentadbiran dalam hal yangberlaku di wilayah Selatan dan beliau menggesa supaya tindakan diambil bagi meredakan keadaan. Beliau turut menekankan agar perlantikan Chularajamontri yang baru diadakan. Khuang Aphaiwong memberi jaminan bahawa jawatankuasa khas akan ditubuhkan bagi menyiasat keadaan yang berlaku di Selatan Thai dan beliau juga akan memastikan bahawa kebebasan sepenuhnya akan diberikan dalam ibadah dan Bahasa Melayu akan diajar dalam sekolah rendah. Walau bagaimanapun kerajaan pimpinan Khuang Aphaiwong tidak bertahan lama kerana Phibul Songram telah berkuasa kembali.  Phibul mengetahui bahawa ketika era pemerintah pertamanya, beliau telah membangkitkan tentangan orang Melayu, maka pada era pemerintahan yang kedua ini beliau telah melantik Che Abdullah Langputih sebagai Menteri Khusus di Kementerian Pelajaran dan mengharapkan ia dapat meredakan ketegangan yang berlaku. Walau bagaimapun, masyarakat Islam di Selatan Thai tidak terpengaruh dengan pimpinan baru yang cuba dibawa oleh beliau kerana mereka lebih memihak kepada Haji Sulong. Selepas 17 hari pemerintahan Phibul telah berlaku satu rusuhan di Dusun Nyior yang terletak di daerah Range Narathiwat dan ekoran daripada peristiwa tersebut Phibul telah membentuk jawatankuasa khas seramai lima orang untuk menyelesaikan masalah ini. Che Abdullah Langputih telah memberi cadangan supaya kerajaan menjemput Tengku Mahyudidin yang berada di Tanah Melayu datang berunding dengan kerajaan di Bangkok.

            Selain itu ahli Dewan Senat dan ketua Liga Islam Thai juga turut mengemukakan beberapa tuntutan supaya kerajaan melakukan beberapa reformasi di Selatan Thai. Dalam tuntutan tersebut mereka mencadangkan kerajaan melantik Gabenor Besar di empat wilayah, menambah bilangan orang Muslim sebagai pegawai tinggi, dan diberikan kebebasan dalam agama budaya dan pendidikan.Namun ianya tidak dihiraukan oleh Phibul. Pada pertenghan Jun 1952, Haji Sulong telah dibebaskan dan sekembalinya beliau, beliau telah berperanan sebagai Tuk Guru dan mengajar semula masyarakat umum di madrasahnya. Disebabkan beliau mempunyai pengaruh yang masih kuat, kerajaan bimbang sekiranya beliau menggunakan kesempatan ini untuk menghasut para pelajarnya. Oleh yang demikian Gabenor Kawasan 9 telah mengeluarkan arahan untuk beliau menutup majlis ilmu yang diadakan dan Haji Sulong tidak dibenarkan lagi mengajar. Haji Sulong telah bertindak balas dengan menghantar telegram kepada Luang Sunavin Viwat dan menjelaskan bahawa beliau tidak berniat untuk menghasut mana-mana pelajarnya menentang kerajaan Thailand. Pada hari jumaat Haji Sulong bersama Wan Seman Muhammad, Che Ishak Yusof dan Ahmad bin Haji Sulong telah berangkat dari Patani ke Songkla kerana telah dipanggil oleh Kolonel Bunlert , Ketua Polis Santiban yang bermarkas di Songkla. Beberapa hari selepas itu tersebar berita bahawa Haji Sulong dan mereka yang bersamanya telah hilang. Akibat daripada peristiwa tersebut ketegangan di Selatn Thai telah meningkat.

            Terdapat beberapa pertubuhan besar orang Melayu Islam di Patani selepas ketiadaan Haji Sulong. Antaranya ialah Barisan Nasional Pembebasan Patani (BNPP) telah ditubuhkan pada tahun 1959, Barisan Revolusi Nasional (BRN) pada tahun 1960 dan Patani United Liberation Organization (PULO) pada tahun 1968. BnPP kemudiannya menjadi Barisan Islam Pembebasan Patani (BIPP). Selain itu, semakin banyak kumpulan pemisah bersenjata yang muncul dan menentang pihak tentera Thai dan pihak polis pada sekitar tahun 1960-an dan 1970-an sehinggalah tahun 1980-an. Kemudiannya BRN berpecah kepada BRN Congress, BRN-Ulama (para sarjana), dan BRN Coordinate. Pada tahun 1989 sebuah gabungan pergerakan pemisah Barisan Kemerdekaan Patani Bersatu telah dibentuk. Operasi kedua-dua kumpulan penjenayah tempatan dan aktiviti-aktiviti pencegahan pemberotakan oleh polis dan tentera telah menyebabkan wilayah selatan Thai sentiasa bergolak.

Rumusan

            Masyarakat Islam Patani merasa tidak selesa duduk di bawah penguasaan kerajaan Siam apabila kerajaan Islam Selatan Thai jatuh ke tangan tentera Siam dalam siri peperangan dan lebih memburukan keadaan apabila wilayah Patani turut di iktiraf sebahagian daripada Siam oleh British. Akibat daripada itu, masyarakat Islam Selatan Thai terpaksa menerima dasar-dasar yang diperkenalkan oleh Thailand. Namun apabila dasar Rathaniyom diperkenalkan, masyarakat Selatan Thai telah menunjukan reaksi yang negatif kerana dasar tersebut dirasakan telah menindas kepercayaan, adat resam serta budaya masyarakat Melayu Islam kerana mereka perlu membuang apa-apa gaya hidup yang tidak menggambarkan masyarakat Thai yang secara tidak langsung terpaksa mengetepikan ajaran agama Islam seperti etika pemakaian yang perlu mengikut gaya barat.  Akibat daripada penindasan tersebut, Haji Sulong telah berjuang dalam menyelamatkan masyarakat Selatan Thai dengan mengembalikan ajaran Islam melalui penubuhan sekolah. Walau bagaimanapun, kerajaan Thailand telah menangkap beliau kemudian membunuhnya. Akibat daripada pembunuhan beliau satu gerakan telah di atur bagi membuat serangan balas terhadap kerajaan Thai.